Cafeïnevrije koffie

Cafeïne is een natuurlijke stof die voorkomt in meer dan 60 verschillende soorten planten, waaronder de koffieplant. De reden waarom koffieplanten cafeïne produceren, heeft te maken met hun overlevingsstrategie in de natuur.

Eén functie van cafeïne in de plant is dat het een natuurlijk insecticide is. Het dient om insecten af te schrikken die de plant willen eten of schade willen toebrengen. Cafeïne kan het zenuwstelsel van insecten verstoren, waardoor ze minder geneigd zijn om de plant aan te vallen.

Een andere functie van cafeïne in sommige planten, waaronder de koffieplant, is dat het kan fungeren als een herbicide. Het remt de groei van nabijgelegen planten, waardoor de koffieplant minder concurrentie heeft om de beschikbare voedingsstoffen en water uit de bodem op te nemen.

Cafeïne is geliefd om zijn stimulerende effecten. Maar er zijn momenten dat we een heerlijk kopje koffie willen, zonder het cafeïnegehalte. Hierin komt het belang van decafeïnering naar voren, een proces dat de koffiebonen grotendeels ontdoet van cafeïne, terwijl de essentiële smaken behouden blijven.

Een bakje koffie zonder de kick

Decafe is niet volledig cafeïnevrij is. Het bevat nog steeds drie tot zes milligram per kopje koffie, aanzienlijk minder dan de 75 tot 130 milligram in een regulier kopje arabica koffie. Dus, voor degenen die hun cafeïne-inname willen beperken zonder in te boeten op smaak, is een hoogwaardige optie voor decafeïneerde koffie een uitstekende keuze.

Hoe wordt koffie precies gedecafeïneerd? Er zijn vier hoofdmethoden om cafeïne uit koffiebonen te verwijderen, en ze beginnen allemaal met het weken van de bonen in water. Maar water alleen kan de klus niet klaren. Het zal cafeïne extraheren, maar het zal ook smaakmoleculen extraheren, waardoor je smaakloze bonen overhoudt.

Hieronder bespreken we twee van de meest voorkomende methoden voor decafeïnering, de Zwitserse watermethode en het koolstofdioxideproces, die beiden door ambachtelijke koffiebranders worden gebruikt om cafeïne uit bonen te verwijderen zonder chemicaliën te gebruiken.

Koolstofdioxideproces

Het koolstofdioxideproces gebruikt de unieke eigenschap van koolstofdioxide om zich te binden met cafeïnemoleculen. Eerst worden de bonen geweekt in heet water, waardoor de poriën van de bonen opengaan en de cafeïne een uitweg krijgt. De bonen worden dan in een apart vat gemengd met samengeperst koolstofdioxide, dat de cafeïne uit de bonen trekt maar de smaakmoleculen niet aantrekt. Een voordeel van deze methode is dat de smaakmoleculen de hele tijd in de bonen blijven, wat in theorie de kans verkleint dat smaakmoleculen verloren gaan of vernietigd worden.

Zwitserse waterproces

Het Zwitserse waterproces, ontwikkeld om koffie te decafeïneren zonder het gebruik van chemicaliën, verwijdert de cafeïne via oplosbaarheid en osmose. Net als bij het koolstofdioxideproces worden de groene koffiebonen in een tank met heet water geplaatst. Ze blijven daar enkele uren en beginnen in feite te zetten: smaken, oliën en cafeïne lekken in het water. Dit koffiewater passeert dan een koolstoffilter dat alleen de cafeïnemoleculen vangt. Het resultaat is een stapel smaakloze, cafeïnevrije bonen en een tank met gearomatiseerd, cafeïnevrij water, ook wel bekend als groen koffie-extract (GCE).

Osmose speelt hier een cruciale rol. De smaakloze bonen worden weggegooid. Nieuwe bonen (vol smaak) worden in de GCE gebracht. Door osmose wordt de cafeïne uit de nieuwe bonen en in het water getrokken. Omdat de bonen en het water in evenwicht zijn wat betreft hun smaakmoleculen, gaat alleen de cafeïne verloren. Dit betekent dat de bonen de cafeïne verliezen maar veel van hun smaak behouden.

Decafeïneerde bonen kunnen iets duurder zijn dan hun cafeïnehoudende tegenhangers, wat te wijten is aan het extra verwerkingsproces.

Chemische processen

De twee methoden die we tot nu toe hebben besproken, zijn het Zwitserse waterproces en het koolstofdioxideproces. Beide zijn populaire methoden vanwege hun vermogen om cafeïne uit koffiebonen te extraheren zonder gebruik te maken van potentieel schadelijke chemische oplosmiddelen. Er zijn echter nog twee andere belangrijke methoden voor het decafeïneren van koffie: het directe oplosmiddelenproces en het indirecte oplosmiddelenproces.

Directe oplosmiddelenmethode

In het directe oplosmiddelenproces worden de groene koffiebonen eerst gestoomd gedurende 30 minuten om de bonen te openen en de cafeïne toegankelijk te maken. Vervolgens worden ze herhaaldelijk gewassen met een chemisch oplosmiddel (meestal methyleenchloride of ethylacetaat) gedurende ongeveer 10 uur. De cafeïne bindt zich aan het oplosmiddel, dat vervolgens wordt verwijderd. Tot slot worden de bonen nogmaals gestoomd om resterende oplosmiddelen te verwijderen.

Indirecte oplosmiddelenmethode

Bij de indirecte oplosmiddelenmethode, ook wel bekend als het waterproces, worden de koffiebonen eerst geweekt in heet water gedurende enkele uren. Dit verwijdert zowel de cafeïne als andere smaakstoffen uit de bonen. De bonen worden vervolgens verwijderd, en het water wordt behandeld met een chemisch oplosmiddel dat de cafeïne bindt. Het oplosmiddel wordt dan verwijderd, en de bonen worden teruggespoeld in het cafeïnevrije water om de smaakstoffen te reabsorberen.

Branden en het cafeïnegehalte

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, heeft het brandniveau geen invloed op het cafeïnegehalte. Het blijft stabiel, van boon tot boon, of je nu een lichte of donkere branding hebt. Maar hier komt de wending: het cafeïnegehalte in je kopje wordt beïnvloed door de soort of variëteit en het brandniveau, maar op een andere manier.

Robusta bonen bevatten twee keer zoveel cafeïne als de subtielere Arabica bonen. Bij het brandniveau zit de twist in de hoeveelheid bonen. Lichtere roosters wegen meer dan donkere, dus een gemeten dosis donkere branding heeft meer bonen, dus meer cafeïne. Maar, als je meet in volume (denk aan schepjes), krijg je meer bonen van een lichte branding in een schep, wat resulteert in meer cafeïne.

Het effect van decafeïnering op het maken van speciale koffie drankjes

Decafeïnering verandert de kenmerken van koffiebonen, wat kan leiden tot een verschil in smaak en aroma bij het zetten van specialty coffee dranken. Het is echter een misvatting dat decafeïneerde koffie inferieur is aan gewone koffie. Met de juiste zettechnieken en recepten kunnen decafeïneerde bonen ook buitengewoon smaakvolle dranken produceren.

Voor een espresso bijvoorbeeld, gelden dezelfde regels voor het zetten van een cafeïnevrije versie. Het begint allemaal met het malen van de bonen. Let erop dat decafeïneerde bonen soms iets harder kunnen zijn dan cafeïnehoudende bonen, wat kan betekenen dat je je molen fijner moet afstellen.

Vervolgens is de extractietijd belangrijk. Een goede vuistregel is om te streven naar een extractietijd van 25 tot 30 seconden voor een dubbele shot espresso. Te snel en de espresso kan onder-extractie vertonen, wat resulteert in een zure en onaangename smaak. Te langzaam en de espresso kan over-geëxtraheerd raken, wat kan resulteren in een bittere en verbrande smaak.

Hoewel decafeïneren extra stappen in het productieproces van koffiebonen introduceert, betekent dit niet dat de kwaliteit of de potentie van de smaken verloren gaat. Of je nu een cappuccino, latte of een eenvoudige espresso maakt, het succes hangt af van de kwaliteit van de bonen, het correcte zetproces en natuurlijk de liefde en passie die je erin steekt.

Dus de volgende keer dat je een cafeïnevrije optie overweegt, onderschat dan de kracht van decafeïneerde koffie niet. Of je nu kiest voor het koolstofdioxideproces of het Zwitserse waterproces, je kunt erop vertrouwen dat de bonen met zorg en precisie zijn verwerkt om een product te leveren dat niet alleen vriendelijk is voor je cafeïne-inname, maar ook heerlijk van smaak is.

Kleine verschillen tussen gedecafeïneerde bonen

Bij het selecteren van je gedecafeïneerde bonen, kun je subtiele verschillen opmerken, afhankelijk van de gebruikte decafeïneringsmethode. Bonen die zijn behandeld met het koolstofdioxideproces hebben de neiging om een diepere, volle smaak te hebben omdat hun smaakmoleculen van begin tot eind in de boon blijven. Aan de andere kant kunnen bonen die zijn gedecafeïneerd via het Zwitserse waterproces een iets lichtere en subtielere smaak hebben, maar met een uitstekende helderheid en complexiteit.

Ongeacht de methode, gedecafeïneerde bonen bieden nog steeds een breed scala aan smaakprofielen, van fruitig en bloemig tot chocoladeachtig en nootachtig. Het kiezen van de juiste boon voor jou hangt af van je persoonlijke smaakvoorkeuren.

Conclusie

Als het om koffie gaat, blijft de wereld van decafé vaak in de schaduw van zijn cafeïnehoudende tegenhanger. Maar als we ons verdiepen in zijn complexiteiten, realiseren we ons dat het een wereld is vol met smaak, kunst, wetenschap en innovatie.

Decafé koffie is niet alleen een avondvervanger voor je gewone bakkie. Het is een kans om te verkennen, te leren koffie in een heel nieuw licht te waarderen. Of je nu een casual koffiedrinker, een cafeïnegevoelig individu of een toekomstige barista bent, decafé koffie nodigt je uit om verder te denken dan de kick en de smaak te koesteren. Want uiteindelijk is dat waar het genieten van een kopje koffie om draait, toch?